Lijn 48 Vennbahn

Info

In Augustus 2007 heb ik een fietstocht gemaakt door de Ardennen waarbij ik een aantal spoorlijnen heb gevolgd. Via lijn 48 ben ik naar het zuiden afgezakt, om via lijn 163 en 150 bij de Maas uit te komen. Hierna heb ik lijn 126 en 128 gevolgd.
Lijn 48 was heel erg gaaf om te volgen. Een deel van het traject is omgevormd tot fietspad en de lijn heeft heel veel hellingen. Waar de lijn loopt zijn geen wegen aangelegd, dus ik heb de spoorlijn niet precies gevolgd. Het stuk van Aken naar Sankt Vith heb ik in een dag gefietst, ongeveer 120 kilometer.
In 2014 was ik hier weer en heb wat extra foto's gemaakt van het laatste deel van de spoorlijn en aan de reportage toegevoegd.

Historie

De lijn van Aken tot Monschau werd eind juni 1885 geopend. Het deel van Monschau tot Waimes werd geopend in December 1885 als onderdeel van de lijn naar Malmedy. Het deel van Waimes naar Sankt Vith werd in 1887 aangelegd. In 1890 werd begonnen met het verdubbelen van het spoor vanwege het vele vervoer. Er werd ook een tweede tak van Hahn naar Stolberg aangelegd, omdat het stuk tussen Aken en Hahn te duur was om in spoor te verdubbelen vanwege de bruggen. Deze aftakking wordt op deze site beschreven als Lijn 48A Stolberg - Walheim.
Na de eerste wereldoorlog werd een deel van de spoorlijn Belgisch, hoewel deze voor een groot deel door Duits gebied loopt. Dit werd opgelost door er een Belgische enclave van te maken. In 1920-1921 werd de spoorlijn door Duitsland afgestaan.

De lijn was nu feitelijk opgesplitst in twee delen, een Duits deel van Aken tot Raeren en een Belgisch deel van Raeren tot Sankt Vith. In 1949 werden er op het Duitse deel (Aken tot Raeren) nog verschillende nieuwe halten geopend. Toch werd het personenverkeer nog geen elf jaar later op deze lijn stilgelegd. Het goederenverkeer liep ook steeds sterker terug. In 1983 werd alle verkeer tussen Aken en Hahn beeindigd. Het spoor tussen Aken en Hahn werd opgebroken in 1985 en in de jaren negentig omgevormd tot een erg gaaf fietspad, dat bijna tot aan Walheim door loopt.
De resterende antenne van deze lijn in Aken werd nog gebruikt voor het bedienen van de industrie, dit deel is rond 2005 buiten dienst gesteld.
Het spoor tussen Raeren en Hahn (aansluiting met Stolberg) is tot 1991 gebruikt voor goederenverkeer en van 1990 tot 2002 in gebruik geweest voor toeristische exploitatie door de Vennbahn. Wikipedia schrijft (februari 2017) dat het spoor is opgebroken in 2005, maar tijdens mijn fietstocht in 2013 (langs lijn DB2572) zag ik dat het spoor er nog steeds lag.

Het Belgische deel liep vanaf 1921 dus van Raeren tot Sankt Vith. Het belang van de as Luxemburg - Aken was na de eerste wereldoorlog ingestort. Het was de kortste en voordeligste weg naar het industriele Lotharingen geweest. Lotharingen was nu Frans, en richtte haar economie op Frankrijk. Luxemburg stapte uit de Douane-unie met Duitsland en richtte zich op Frankrijk. Kortom het vervoersaanbod op de lijn was weggevallen. In 1938 is het spoor teruggebracht naar enkelspoor. In 1944 kwam een einde aan het reizigersverkeer tussen Raeren en Kalterherberg. Dat betekende een drastische beperking van de reismogelijkheden. Het midden was uit de doorgaande lijn Aken-Luxemburg geknipt. Voor Aken en Luik moest men vanaf Kalterherberg nu een eind omreizen.
De spoorlijn van Weismes tot Kalterherberg vormde een antenne. Het spoor tussen Weismes (lijn 45) verbond het Belgisch spoornetwerk via de Vennbahn met Sankt Vith (lijnen 47 en 163). Dat de oorlogschade hier en daar slechts provisorisch was hersteld zegt genoeg over het belang van de spoorlijn. Het reizigersverkeer werd in deze regio jaar tot jaar steeds afgebouwd. In 1954 eindigde het reizigersverkeer tussen Weismes en Sankt Vith. In 1957 eindigde het reizigersverkeer tussen Kalterherberg en Weywertz. In 1959 eindigde het reizigersverkeer op de laatste paar kilometer van de lijn met het stopzetten van de reizigersdienst op de aansluitende spoorlijn 45 naar Trois Ponts.
De lijn kende wel goederenverkeer, militair zwaar transport naar het Belgische legerkamp te Sourbrodt en houttransporten. In 1982 werd de spoorlijn stilgelegd tussen Weismes naar Sankt Vith, in 1986 is het spoor opgebroken. Het baanvak Raeren - Sourbrodt werd in 1989 buiten dienst genomen, maar vanaf 1990 reden er toeristische treinen van Raeren tot Weywertz. In 2002 eindigde de toeristische exploitatie. In 2003 reden de laatste houttreinen via Weywertz naar Weismes en in 2004 reed het laatste militaire transport naar Sourbrodt.
Van Leykaul tot Sourbrodt kun je sinds 2004 met een railbike over het spoor fietsen. De baanvakken Monschau - Kalterherberg en Sourbrodt - Weyzwertz zijn in 2007 opgebroken. Het spoor tussen Raeren en Monschau is in 2010 opgebroken. Op de bedding ligt nu het 125 kilometer lange Vennbahn-fietspad, wat mijn reis in 2007 een stuk aangenamer, maar zeker een stuk minder leuk had gemaakt.

Tijdlijn

1885		Opening baanvak Aken - Weismes
1887		Opening baanvak Weismes - Sankt Vith
1919		Einde Eerste Wereldoorlog maakt einde aan succes spoorlijn
1921		Overdracht baanvak Raeren - Sankt Vith aan België
1944		Einde Reizigersverkeer Raeren - Kalterherberg
1954		Einde Reizigersverkeer Weismes - Sankt Vith
1957		Einde Reizigersverkeer Kalterherberg - Weywertz
1959		Einde Reizigersverkeer Weywertz - Weismes
1960		Einde Reizigersverkeer Aken - Raeren
1982		Buitendienststelling Weismes - Sankt Vith
1983		Buitendienststelling Aken - Hahn
1985		Opbraak spoor Aken - Hahn, constructie fietspad
1986		Opbraak spoor Weismes - Sankt Vith, constructie fietspad
1989		Buitendienststelling Raeren - Sourbrodt
1990		Toeristische treindienst Hahn - Weywertz
1991		Einde goederenverkeer Hahn - Raeren
2002		Einde toeristische treindienst Hahn - Weywertz
2004		Buitendienststelling Weismes - Sourbrodt
2007		Opbraak spoor Monschau - Kalterherberg, Sourbrodt - Weywertz, constructie fietspad
2010		Opbraak spoor Raeren - Monschau, constructie fietspad